 |
| Φωτογραφία:Roland Verant http://www.dailymail.co.uk
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα Νο. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
|
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου δύο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα μετά από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, συγκεκριμένα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών από τις 5 Μαΐου και μετά. Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως την Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Από την άλλη όμως υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο. Επίσης ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986-1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς, σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.
Πηγή:https://el.wikipedia.org
Το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία πραγματοποιήθηκε όταν τεχνικοί του πυρηνικού σταθμού Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν στο Τσερνόμπιλ 130 χλμ βόρεια του Κιέβου στην Ουκρανία, αποπειράθηκαν να κάνουν ένα πείραμα για να ελέγξουν τα συστήματα ασφαλείας του. Αλλά στη 1.20 το πρωί της 26ης Απριλίου έγινε μια αλυσιδωτή αντίδραση στον αντιδραστήρα της τέταρτης μονάδας.
Οι χειριστές διέκοψαν το σύστημα αμέσως, αλλά μετά από μια μεγάλη χημική έκρηξη ακολούθησε ένα ωστικό κύμα που έβγαλε από τη θέση του ένα κάλυμμα 1.000 τόνων, που ήταν στην κορυφή του αντιδραστήρα. Η ακτινοβολία που ελευθερώθηκε ήταν 14*1018 becquerels. Γι αυτό το ατύχημα κατηγορήθηκαν κάποιες ρωγμές στο σύστημα ψύξης στο οποίο σκοτώθηκαν 31 άνθρωποι.
Η περιοχή που επηρεάσθηκε περισσότερο ήταν η Λευκορωσία, στην οποία πήγε το 4% των 190 τόνων του διοξειδίου του ουράνιου οι οποίες δραπέτευσαν από τις εγκαταστάσεις. Η Ουκρανία επίσης μολύνθηκε πολύ. Περίπου, 600.000 εργαζόμενοι (κυρίως εθελοντές) που συμμετείχαν στην αποκατάσταση και και τον καθαρισμό των διαδικασιών, εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας.
Αρχικά, η τότε σοβιετική κυβέρνηση εμπόδισε να ακουστεί το γεγονός από τις ειδήσεις, και μάλιστα εκκένωσε την περιοχή από τους ανθρώπους μετά από μερικές ημέρες. Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν στην ακτινοβολία στη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, και υπήρξε μια δραματική αύξηση στον καρκίνο του θυροειδή ανάμεσα στα παιδιά που ζούσαν εκεί.
Το ιστορικό
 |
| 1 Oct 1986 photo Chernobyl, Ukraine ZUFAROV / AFP / Getty Images |
Οι χειριστές διέκοψαν το σύστημα αμέσως, αλλά μετά από μια μεγάλη χημική έκρηξη ακολούθησε ένα ωστικό κύμα που έβγαλε από τη θέση του ένα κάλυμμα 1.000 τόνων, που ήταν στην κορυφή του αντιδραστήρα. Η ακτινοβολία που ελευθερώθηκε ήταν 14*1018 becquerels. Γι αυτό το ατύχημα κατηγορήθηκαν κάποιες ρωγμές στο σύστημα ψύξης στο οποίο σκοτώθηκαν 31 άνθρωποι.
Η περιοχή που επηρεάσθηκε περισσότερο ήταν η Λευκορωσία, στην οποία πήγε το 4% των 190 τόνων του διοξειδίου του ουράνιου οι οποίες δραπέτευσαν από τις εγκαταστάσεις. Η Ουκρανία επίσης μολύνθηκε πολύ. Περίπου, 600.000 εργαζόμενοι (κυρίως εθελοντές) που συμμετείχαν στην αποκατάσταση και και τον καθαρισμό των διαδικασιών, εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας.
Αρχικά, η τότε σοβιετική κυβέρνηση εμπόδισε να ακουστεί το γεγονός από τις ειδήσεις, και μάλιστα εκκένωσε την περιοχή από τους ανθρώπους μετά από μερικές ημέρες. Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν στην ακτινοβολία στη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, και υπήρξε μια δραματική αύξηση στον καρκίνο του θυροειδή ανάμεσα στα παιδιά που ζούσαν εκεί.
 |
| Μάσκες αερίων στην Πριπιάτ Φωτογραφία: Timm Suess/ Flickr |
Οι επιπτώσεις
Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν πάντως ότι λόγω της συγκάλυψης των πραγματικών στοιχείων από τις αρχές της τότε Σοβιετικής Ένωσης, κανείς ποτέ δεν θα μάθει τις πραγματικές διαστάσεις της καταστροφής. Όμως ακόμα και οι πιο συντηρητικές εκτιμήσεις είναι τρομακτικές. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ουκρανικού υπουργείου Υγείας, περίπου 33.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας των συνεπειών του Τσερνόμπιλ και 400.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στις περιοχές που μολύνθηκαν ζούσαν 17.223.700 άνθρωποι, αλλά τα νούμερα για τις επιπτώσεις στην υγεία του Τσέρνομπιλ πάντα συζητιούνται. Οι τότε σοβιετικές αρχές κάλυψαν πολλές από τις λεπτομέρειες για πολύ χρόνο. Οι μεγαλύτερες δόσεις της ακτινοβολίας δοκίμασαν οι 600.000 άνθρωποι που συμμετέχουν στον καθαρισμό, πολλοί δε ήσαν έφεδροι στρατιώτες από όλη τη Σοβιετική Ένωση.
"Τουλάχιστον 500.000 άνθρωποι - ίσως και περισσότεροι - έχουν πεθάνει ήδη από τους 2 εκατομμύρια ανθρώπους που ταξινομήθηκαν επίσημα ως θύματα του Τσέρνομπιλ στην Ουκρανία", αναφέρει ο Nikolai Omelyanets, αναπληρωτής προϊστάμενος της Εθνικής Επιτροπής για την Προστασία από τη Ραδιενέργεια στην Ουκρανία. "Οι μελέτες παρουσιάζουν ότι 34.499 άνθρωποι που συμμετείχαν στον καθαρισμό του Τσέρνομπιλ έχουν πεθάνει τα επόμενα χρόνια από την καταστροφή. Οι θάνατοι αυτών των ανθρώπων από καρκίνο ήταν σχεδόν τρεις φορές υψηλότεροι απ' ό,τι στο υπόλοιπο του πληθυσμού.
Στην περιοχή Rivne της Ουκρανίας, 500 χλμ δυτικά του Τσέρνομπιλ, οι γιατροί λένε ότι συναντούν ένα ασυνήθιστο ποσοστό καρκίνων και μεταλλάξεων. "Στα 30 νοσοκομεία της περιοχής μας διαπιστώνουμε ότι μέχρι και το 30% των ανθρώπων που ήταν σε περιοχές τότε με σοβαρή ακτινοβολία, έχουν φυσικές αναταραχές, συμπεριλαμβανομένων και καρδιακών νοσημάτων και αίματος, καρκίνων και αναπνευστικών ασθενειών. Σχεδόν το ένα στα τρία από όλα τα νεογέννητα μωρά έχει παραμορφώσεις, συνήθως εσωτερικές", είπε ο Alexander Vewremchuk, του ειδικού νοσοκομείου για τη ραδιολογική προστασία του πληθυσμού στη Βίλνα.
 |
Η σαρκοφάγος που καλύπτει πλέον τον 4ο αντιδραστήρα
πίσω από το κτίριο με το γκράφιτι
Φωτογραφία: Gleb Garanich / Reuters
|
Και στην Ελλάδα
Μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Σίμο Σιμόπουλο, διευθυντή του τομέα Πυρηνικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ, που ασχολείται εδώ και είκοσι χρόνια συνεχώς με τις επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ στην Ελλάδα, λέει ότι το πρόβλημα του πυρηνικού δυστυχήματος στο Τσερνόμπιλ υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα, όπως δείχνουν οι μετρήσεις της ομάδας.
Τα ραδιενεργά στοιχεία - και ιδιαίτερα του ραδιενεργού καισίου - στο έδαφος, στα υπόγεια νερά, στο χώμα, στα φυτά, στα ζώα παραμένουν, σε ορισμένες περιοχές της χώρας, στα ίδια επίπεδα με εκείνα του 1986.
Οι ερευνητές συνέκριναν τις αρχικές καταγραφές με νεώτερες - έως και σήμερα άλλωστε γίνονται συνεχώς μετρήσεις. Το συμπέρασμα είναι ότι ελάχιστα έχει αλλάξει η κατάσταση τα τελευταία 20 χρόνια.
Από το βορά έως το νότο οι συγκεντρώσεις του ραδιενεργού καισίου φτάνουν ακόμα τα 65 Κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους, όταν το όριο επικινδυνότητας, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν ξεπερνά τα 5 Κιλομπεκερέλ.
Βεβαίως, ακόμα και σε τέτοια επίπεδα, οι τιμές αυτές δεν συγκρίνονται με τις αντίστοιχες που καταγράφηκαν τα προηγούμενα χρόνια στη Βόρεια Ρωσία και τη Βόρεια Ευρώπη. Το 1986, λίγες ημέρες ύστερα από το πυρηνικό δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ, οι επιστήμονες είχαν μετρήσει και στη χώρα μας υψηλές συγκεντρώσεις αντιμονίου, ζιρκονίου, δημητρίου και μαγγανίου, που πρόκειται για πολύ επικίνδυνα στοιχεία. Ωστόσο, στις μετρήσεις που έγιναν το '96, η Ελλάδα βρέθηκε σχεδόν καθαρή σε όλα - με την εξαίρεση του καισίου.
Οι μεγαλύτερες ποσότητες καισίου εντοπίζονται στη Δυτική Μακεδονία και τη Βόρεια Θεσσαλία, ενώ καθαρές είναι οι Κυκλάδες, η Κρήτη, η Αττική και το μεγαλύτερο τμήμα της Πελοποννήσου. Υψηλές συγκεντρώσεις ραδιενεργών στοιχείων εντοπίστηκαν και στη θάλασσα. Οι πλέον πρόσφατες μετρήσεις έδειξαν ότι στα νερά των Δαρδανελλίων η συγκέντρωση καισίου είναι 6 φορές υψηλότερη από αυτήν του Αιγαίου, η οποία με τη σειρά της είναι 7 φορές υψηλότερη από αυτή του Ιονίου Πελάγους.
Στα μεγάλα δάση της ανατολικής πλευράς του Ολύμπου Γάλλοι ερευνητές είχαν μετρήσει το 2002 τις συγκεντρώσεις καισίου. Τα ευρήματα ήταν εξαιρετικά ανησυχητικά: Βρέθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις στα ανώτερα στρώματα του εδάφους, σε βακτήρια του δάσους, στη μικροπανίδα και στη μικροχλωρίδα. Το ίδιο παρατηρήθηκε σε είδη φρούτων, όπως τα άγρια βατόμουρα και οι άγριες φράουλες που βρίσκονται σε αφθονία στην περιοχή. Το συμπέρασμα ήταν "η μόλυνση μειώνεται αργά ή παρέμεινε σταθερή ιδίως στα πολυετή είδη χλωρίδας", αναφέρει ο Σιμόπουλος.
Ο Σιμόπουλος διευκρινίζει ότι ο Όλυμπος έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην κατανομή της ραδιενέργειας. Το 1986, από το Τσερνόμπιλ, ξεκίνησαν τρία διαδοχικά ραδιενεργά νέφη. Το ένα κατευθύνθηκε προς τη Σκανδιναβία, το δεύτερο προς την Κεντρική Ευρώπη και το τρίτο προς τα Βαλκάνια και την Ελλάδα. Το τελευταίο κυμάνθηκε σε ύψος χαμηλότερο του Ολύμπου και έτσι το βουνό λειτούργησε ως «φυσικό σύνορο». Η Ήπειρος εμφανίζεται στους χάρτες "καθαρή" από ραδιενέργεια. Αντίθετα η Θεσσαλία, η Κεντρική Μακεδονία και τμήμα της Στερεάς Ελλάδας παρουσιάζουν υψηλές συγκεντρώσεις.
To Φίχτι είναι ένα μικρό χωριό στον Νομό Αργολίδας. Λίγες μόνο ημέρες αφού το ραδιενεργό νέφος ήρθε στην Ελλάδα, μια τοπική βροχή ξέσπασε πάνω από το χωριό και στην περιοχή περιμετρικά του. Τα ραδιενεργά στοιχεία έπεσαν στο έδαφος. Αυτό το μικρό χωριό παρουσίασε - και εξακολουθεί να παρουσιάζει έως σήμερα - υψηλές τιμές καισίου.
Το Καίσιο
Το ραδιενεργό καίσιο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο στοιχείο και προσλαμβάνεται μέσω της τροφής - τόσο από λαχανικά όσο και από κρέατα ζώων που κατανάλωσαν ραδιενεργά χόρτα. Κανείς δεν γνωρίζει για πόσα χρόνια ακόμα θα μας βασανίζει η ραδιενέργεια. Δεν έχουμε εμπειρία. Τώρα την μαθαίνουμε. Ένα από τα άγνωστα σε μας στοιχεία είναι η χρονική διάρκεια των επιπτώσεων, λέει ο Σιμόπουλος. Το ραδιενεργό καίσιο έχει διάρκεια ζωής τα 35 έτη. Και έχουν περάσει μόλις τα 20. Σημειώνεται ότι μερικοί επιστήμονες μιλούν για διάρκεια ζωής του καισίου πάνω από 80 χρόνια.
Όπως λένε οι επιστήμονες, τα φαινόμενα της επίδρασης της ακτινοβολίας μικρών δόσεων καισίου στον άνθρωπο χαρακτηρίζονται «στοχαστικά». Δηλαδή οι «χαμηλές» δόσεις δεν έχουν άμεσα διακριτές επιπτώσεις και αυτό ακριβώς είναι ένα από τα ύπουλα χαρακτηριστικά στοιχεία του. Όσο οι απορροφώμενες ραδιενεργές δόσεις μικραίνουν τόσο η ασάφεια για τις επιπτώσεις τους μεγαλώνει - και αντίστροφα. Πάντως το καίσιο μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στο γαστρεντερικό σύστημα, ο οποίος μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και 30 χρόνια μετά την έκθεση του ανθρώπου στη ραδιενέργεια.
Ευρωπαϊκές ιατρικές επιθεωρήσεις, διαφορετικές μεταξύ τους, έχουν αναφέρει στο παρελθόν ότι ο αριθμός των θυμάτων του Τσερνόμπιλ στην Ελλάδα ίσως να φτάνει τους 1.500. Τόσες ήταν μέσα στη δεκαετία 1986 - 1996 οι καταγεγραμμένες ανεξήγητες περιπτώσεις καρκίνου - που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενή. Σ' αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι 2.500 τεχνητές διακοπές κύησης που έγιναν στην Ελλάδα κατά το διάστημα αμέσως μετά την καταστροφή, για προληπτικούς λόγους, σύμφωνα με τη Διεθνή Επιθεώρηση Μολυσματικών Ασθενειών (1986-87).
Πηγή: http://www.physics4u.gr
Δείτε επίσης
- Τσερνόμπιλ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
- Βιντεογράφημα της εξάπλωσης του ραδιενεργού νέφους από το Institut de Radioprotection et de Sûreté Nucléaire
- Βίντεο προσομοίωσης της έκρηξης και της φωτιάς στον αντιδραστήρα 4
