Αρχαία Ελληνική κατοικία-υφαντική-μουσική-αθλητισμός

Η αρχαία Ελληνική κατοικία χωρίζονταν στο ιδιωτικό και το επίσημο μέρος σύμφωνα με το Βιτρούβιο. Το επίσημο τμήμα του σπιτιού ονομάζονταν ανδρωνίτης και το ιδιωτικό γυναικωνίτης, χωρίς να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τις γυναίκες, αλλά αποτελώντας ένα χώρο όπου όλη η οικογένεια περνούσε την ημέρα της.

 «Η μεγάλη ελληνιστική οικία που περιγράφει ο Βιτρούβιος είναι μια εξέλιξη της ελληνικής οικίας της εποχής του Περικλή. Αυτή με τη σειρά της αναπαράγει όλα τα κύρια χαρακτηριστικά του ομηρικού ανακτόρου, που παρουσιάζεται σαν μια μεγάλη αγροικία. Τα δομικά στοιχεία αυτών των πριγκιπικών αγροικιών εντοπίζονται ακόμα και στην καλύβα του αγρότη».

Από τη Νεολιθική εποχή μέχρι σήμερα η αρχαία ελληνική κατοικία εξελίσσεται σταδιακά από το μικρό κτίσμα με ένα ή δύο δωμάτια σε περισσότερο σύνθετη κατασκευή με κύρια δωμάτια και βοηθητικούς χώρους. Σε κάθε πολιτιστική φάση μέσω της αρχιτεκτονικής προβάλλονται και οι κοινωνικές δομές , η πολιτιστική στάθμη αλλά και η νοοτροπία των κατοίκων στο συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Εντυπωσιάζει ο πλούτος των ανακτόρων, των επαύλεων και των πολυτελών κατοικιών της μινωϊκής και μυκηναϊκής εποχής , που μαρτυρούν υψηλής στάθμης πολιτισμό αλλά και ευημερία των κατοίκων λόγω των εμπορικών συναλλαγών και της εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγών πηγών κάθε περιοχής. Περισσότερο όμως εντυπωσιάζει η απλότητα των κατοικιών της Κλασσικής Αθήνας του 5ου αι.π.Χ., όταν οι κατοικίες του Μιλτιάδη, του Αριστείδη και των μεγάλων ανδρών της εποχής δεν ξεχώριζαν από τις κατοικίες των γειτόνων τους, σύμφωνα με αναφορά του Δημοσθένη. Όταν οι πόλεις αυξάνονται πληθυσμιακά αναπτύσσονται σε μεγάλες πολεοδομικές ενότητες και αποκτούν πολεοδομικό σχέδιο για την καλύτερη κατανομή του χώρου και την εξυπηρέτηση των κατοικιών. Το πολεοδομικό αυτό σχέδιο αποδίδεται από τον Αριστοτέλη στον Ιππόδαμο το Μιλήσιο, με κύρια παραδείγματα τα πολεοδομικά σχέδια της Μιλήτου και του Πειραιά. Το Ιπποδάμιο πολεοδομικό σχέδιο ακολουθείται σε όλη την πορεία της πολεοδομικής εξέλιξης των πόλεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Από την Κλασσική Εποχή μέχρι τους μετέπειτα χρόνους, κατά την Ελληνιστική εποχή αλλά και τη Ρωμαϊκή περίοδο, οι κατοικίες διατηρούν τα βασικά στοιχεία της κατοικίας της Κλασσικής εποχής, το αίθριο στο κέντρο δηλαδή την υπαίθρια εσωτερική αυλή με το περιστύλιο, τον ανδρώνα, το γυναικωνίτη και τους λοιπούς βοηθητικούς χώρους. Υπάρχει όμως μία εξέλιξη από την απλότητα των κλασσικών κατοικιών στην πολυτέλεια της ελληνιστικής και της Ρωμαϊκής κατοικίας. Από τον 4ο αι.π.Χ. η ελληνική κατοικία γίνεται πολυτελέστερη με τα σπουδαιότερα δείγματα στην Πέλλα και στη Δήλο, με τις πλούσιες κατοικίες με περιστύλια, λαμπρά μωσαϊκά και εσωτερική διακόσμηση. Την πολυτέλεια αυτή μιμούνται και οι Ρωμαίοι, οι οποίοι αντιγράφουν τον τύπο της ελληνικής κατοικίας με τη μεγαλύτερη λαμπρότητα και τον πλούτο που χαρακτηρίζει τις ρωμαϊκές επαύλεις. Τον τύπο της ελληνικής κατοικίας θα μιμηθεί και η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ιδιαίτερα κατά την Αναγέννηση, όταν αναβιώνουν οι κλασσικές μορφές σε όλους τους τομείς. Αλλά και αργότερα στην περίοδο του Διαφωτισμού κατά τον 18ο αιώνα τα χαρακτηριστικά δομικά στοιχεία της ελληνικής κατοικίας όπως το αίθριο, τα περιστύλια και ο διάκοσμος εντάσσονται όχι μόνο στις κατοικίες αλλά και στα δημόσια κτήρια, στα ανάκτορα και στις πλατείες, που προσλαμβάνουν και αυτές τη μορφή με- γάλου αιθρίου στο κέντρο μιας συνεχούς σειράς κτηρίων. Η λαμπρότερη προβολή της μορφής και της δομής της αρχαίας ελληνικής κατοικίας πραγματοποιείται στην Νεοκλασσική Αρχιτεκτονική του 19ου και του 20ου αιώνα, όταν τα δημόσια και τα ιδιωτικά κτήρια αναπαράγουν δομικά και αισθητικά στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Η εξέλιξη αυτή έδωσε πολλά στοιχεία τα οποία ακολουθεί η σύγχρονη αρχιτεκτονική στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Τα αίθρια, τα ψηφιδωτά δάπεδα, οι διακοσμήσεις των οροφών των αρχαίων κατοικιών, καθώς και τα αρχιτεκτονικά ανάγλυφα με τα ελληνικά μυθολογικά θέματα εξακολουθούν να κοσμούν τις ιδιωτικές κατοικίες και τα δημόσια κτήρια στα οποία τα στοιχεία αυτά δίνουν αρχαιοελληνικό χαρακτήρα και ιδιαίτερη λαμπρότητα. Η παράδοση αυτή στον τομέα της κατοικίας επιβιώνει και στα σύγχρονα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια στα ξενοδοχεία και στα εμπορικά συγκροτήματα σε όλο το σύγχρονο κόσμο. Μεγαλοπρεπή αίθρια με περιστύλια, δάπεδα με ψηφιδωτά, δια- κοσμημένες οροφές με αρχαιοελληνικά θέματα αναδεικνύουν αισθητικά τα κτήρια και παρέχουν λύσεις για την καλύτερη δομή και τη λειτουργία τους. Η επιβίωση τόσων στοιχείων της αρχαίας ελληνικής κατοικίας μαρτυρεί την αποδοχή τους από τη σύγ- χρονη αρχιτεκτονική γιατί οι δοκιμασμένες αυτές στο χρόνο μορφές αποτελούν έργα μεγάλου πολιτισμού και εξασφαλίζουν και σήμερα επιτυχημένες λύσεις για τη δομή, τη λειτουργία και την αισθητική ανάδειξη των κτηρίων.

Απόσπασμα από την πτυχιακή εργασία: Μελέτη της αρχαίας ελληνικής κατοικίας και η επιβίωση της δομής και της λειτουργίας της στη σύγχρονη αρχιτεκτονική πραγματικότητα του Καρύδη Αναστάσιου

Περισσότερες πληροφορίες για την ιστορία της αρχαίας ελληνικής κατοικίας εδώ.