Οικολογία Βασικές έννοιες

Η οικολογία (οίκος + λόγος ) σημαίνει κυριολεκτικά  τη «μελέτη του φυσικού οίκου». Τα θεμέλια της επιστήμης έθεσαν ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης και ο Θεόφραστος, στην Αρχαία Ελλάδα.

Τον όρο «Οικολογία» επινόησε ο Γερμανός βιολόγος Ernst Haeckel το 1866 που καθιέρωσε  την επιστήμη. Ο ίδιος όρισε την Οικολογία ως «επιστήμη της σχέσεως των οργανισμών με το περιβάλλον» αλλά δεν ασχολήθηκε περαιτέρω Το πρώτο οικολογικό εγχειρίδιο γράφτηκε το 1895 από έναν Δανό βοτανολόγο, τον Eugenius Warming, ο οποίος αναφέρεται ως ο θεμελιωτής της σύγχρονης Οικολογίας.

Αν και συνδέεται με τη βιολογία αποτελεί μια διακλαδική επιστήμη. Μελετά τα υψηλότερα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ οργανισμών και περιβάλλοντός, και βασίζεται σε πολλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους, ιδιαίτερα στη γεωλογία, τη γεωγραφία, τη μετεωρολογία, την εδαφολογία, τη χημεία και τη φυσική. 

 Η οικολογία ασχολείται με τους οργανισμούς και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Οι οργανισμοί μπορούν να μελετηθούν σε διάφορα επίπεδα: στο επίπεδο των ατόμων, των μορίων, των κυττάρων, στο επίπεδο των πληθυσμών, των κοινοτήτων και των οικοσυστημάτων, μέχρι και στο επίπεδο του συνόλου της βιόσφαιρας. Τα τελευταία επίπεδα αποτελούν τα κύρια γνωστικά αντικείμενα της οικολογίας.

Ουσιαστικά η οικολογία μελετά το περιβάλλον. Περιβάλλον (περί + βάλλω) είναι ότι μας «αγκαλιάζει» τα πάντα γύρω μας, ολόκληρος ο κόσμος που μας περιβάλλει. Ως περιβάλλον ορίζεται το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες.

Κατατάσσουμε τις διάφορες πτυχές του περιβάλλοντος σε φυσικό και σε ανθρωπογενές περιβάλλον. 

Φυσικό περιβάλλον είναι ότι δημιουργήθηκε από τη φύση.

Ανθρωπογενές περιβάλλον είναι ότι δημιουργήθηκε από την ανθρώπινη δραστηριότητα και παρέμβαση.

Το φυσικό περιβάλλον μας προσφέρει το «σπίτι» στο οποίο κατοικεί ολόκληρη η σημερινή ανθρωπότητα. Μας προσφέρει, τους φυσικούς πόρους για να τραφούμε, τους ενεργειακούς πόρους για να κινήσουμε τα τεχνολογικά επιτεύγματά μας, το πλαίσιο μέσα στο οποίο κτίζουμε τα κτίρια μας και τα μνημεία του πολιτισμού μας, το νερό που πίνουμε, το οξυγόνο που αναπνέουμε. Το φυσικό περιβάλλον αναλύεται σε 3 συνιστώσες: στην ατμόσφαιρα, στη λιθόσφαιρα, στην υδρόσφαιρα. Πάνω σε αυτές τις 3 σφαίρες στηρίζεται ολόκληρη η ζωή (η Βιόσφαιρα) πάνω στη Γη.
Οι σφαίρες της διατήρησης της ζωής πάνω στον πλανήτη Γη.
Βιόσφαιρα: όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί περιλαμβάνει ένα τμήμα της λιθόσφαιρας, της υδρόσφαιρας και της ατμόσφαιρας.
Λιθόσφαιρα: ο φλοιός της Γης.
Υδρόσφαιρα: όλα τα νερά που μας περιβάλλουν.
Ατμόσφαιρα: όλος ο αέρας που μας περιβάλλει.



Κάθε ζωντανός οργανισμός έχει μια ιδιαίτερη σχέση με κάθε άλλο στοιχείο που απαρτίζει το περιβάλλον του. Το οικοσύστημα είναι κάθε τοποθεσία στην οποία υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ των οργανισμών και του περιβάλλοντος. Το οικοσύστημα αποτελείται από δύο τμήματα, το τμήμα της ζωής, ονομάζεται βιοκοινότητα (βιοτικοί παράγοντες) και το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει αυτή η ζωή, ο βιότοπος (αβιοτικοί παράγοντες).
Βιοτικοί παράγοντες είναι οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των οργανισμών, είτε σχέσεις μεταξύ του ιδίου είδους είτε σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικά είδη και έχουν να κάνουν με την τροφή (ποιος τρώει ποιον και πόσο τρώει). Έτσι διακρίνουμε παραγωγούς-καταναλωτές- αποικοδομητές.     
Οι παραγωγοί -τα  φυτά ,φωτοσυνθέτουν                                                                        Οι καταναλωτές - τα ζώα, μπορεί να είναι πρωτογενείς καταναλωτές (φυτοφάγα), ή δευτερογενείς ή τριτογενείς καταναλωτές (σαρκοφάγα).           
Οι αποικοδομητές (ή αποσυνθετές) - βακτήρια, μανιτάρια οι οποίοι μετατρέπουν την οργανική ύλη σε ανόργανη για να ξαναχρησιμοποιηθεί από τις προηγούμενες κατηγορίες.
Αβιοτικοί παράγοντες είναι το έδαφος με τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει, το νερό, η θερμοκρασία του αέρα και η ατμόσφαιρα.

Κύρια πηγή ενέργειας σε ένα οικοσύστημα είναι ο ήλιος που τροφοδοτεί τα πράσινα φυτά και ορισμένους άλλους οργανισμούς, που μετασχηματίζουν τη φωτεινή ενέργεια σε χημική. Κατά την φωτοσύνθεση στα φυτά η φωτεινή ενέργεια δεσμεύεται και χρησιμοποιείται για τη μετατροπή διοξειδίου του άνθρακα και νερού σε οξυγόνο και ενεργειακά πλούσιες οργανικές ενώσεις, κυρίως υδατάνθρακες.
Στο οικοσύστημα, τα είδη συνδέονται και εξαρτώνται ανταλλάσσοντας ενέργεια και ύλη. Η ανταλλαγή αυτή γίνεται μέσω: 
• Τροφικών αλυσίδων (η μεταφορά ύλης και ενέργειας από οργανισμό σε οργανισμό με την τροφή)
• Τροφικών πλεγμάτων (το σύνολο των τροφικών σχέσεων μεταξύ των οργανισμών ενός οικοσυστήματος)
• Τροφικών πυραμίδων ( οι ποσοτικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των οργανισμών ενός οικοσυστήματος, δηλαδή πόσο τρώει ο οργανισμός)

Βιβλιογραφία:

http://www.oikologos.gr

https://el.wikipedia.org

Βιολογία Β και Γ Γυμνασίου

https://ecogenia.blogspot.com