Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για την οικολογική κρίση και τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο πλανήτης µας. Το περιβάλλον ζωτικός χώρος ανάπτυξης του ανθρώπου και κάθε µορφής ζωής παρέχει όλες τις βασικές συνθήκες, τα υλικά και την ενέργεια που είναι απαραίτητα για τη ζωή, την επιβίωση αλλά και την ικανοποίηση όλων των αναπτυξιακών σχεδίων που επεξεργάζεται η ανθρωπότητα προκειµένου να καλυτερεύσει τις συνθήκες της ζωής (Φλογαϊτη,1993).
Στα πλαίσια όµως της ανάπτυξης των διαφόρων κοινωνιών οι ανάγκες που δηµιουργούνται πολλαπλασιάζονται και τροποποιούνται ανάλογα µε την εκάστοτε εποχή, µε συνέπεια η ικανοποίηση των αναγκών να οδηγεί στην εύρεση τρόπων επιβίωσης και καλυτέρευσης των συνθηκών ζωής. Η ικανοποίηση των ολοένα αυξανόµενων αναγκών κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας προκάλεσε έντονες παρεµβάσεις στο περιβάλλον, παρεµβάσεις που οδήγησαν στην υποβάθµισή του.
Έτσι ενώ η ρύπανση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του ξεκινάει µε την εµφάνιση του πάνω στη γη, ωστόσο οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες ήταν απόλυτα ενσωµατωµένες στα φυσικά συστήµατα. Με την εµφάνιση της φωτιάς προκλήθηκαν οι πρώτες σηµαντικές διαταραχές στις φυσικές και ζωικές κοινωνίες και διαφοροποιήθηκαν τα οικοσυστήµατα. Η εύρεση νέων τρόπων αξιοποίησης της φύσης οδήγησε στην αύξηση των ανθρωπίνων κοινωνιών και κατά συνέπεια στη παρέµβαση στα φυσικά συστήµατα. Οι παρεµβάσεις αυτές ήταν πλέον µεγάλες σε έκταση και ένταση και δεν µπορούσαν να αφοµοιωθούν από τα φυσικά συστήµατα. Από το 18ο αιώνα µε την ανάπτυξη της τεχνολογίας αλλάζει ριζικά η σχέση ανθρώπου περιβάλλοντος αφού οι µη ανανεώσιµες πλέον πηγές ενέργειας χρησιµοποιούνται αλόγιστα και τα απόβλητα που παράγονται δεν µπορούν να αφοµοιωθούν και συσσωρεύονται µε τη µορφή διαφόρων ειδών ρύπανσης.
Τα αυξανόµενα περιβαλλοντικά προβλήµατα δεν γίνονται κατανοητά ούτε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, όπου το περιβάλλον θεωρείται 2 ανεξάντλητος πόρος για την ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών µε αποτέλεσµα τις αρνητικές για το Περιβάλλον συνέπειες και την εµφάνιση της οικολογικής κρίσης.
Σύµφωνα µε τον Α. Αθανασάκη(1999), βασικές αιτίες αυτής της κρίσης είναι:
α) οι µέθοδοι της βιοµηχανικής παραγωγής
β) ο υπερκαταναλωτισµός
γ) η συσσώρευση πληθυσµού στα µεγάλα αστικά κέντρα
δ) η τεχνοκρατική αντίληψη για την ανάπτυξη στο βαθµό που εξαντλεί βάναυσα και αλόγιστα τους φυσικούς πόρους της γης στο όνοµα της βιοµηχανικής, οικονοµική και τουριστικής ανάπτυξης.
Συνακόλουθα ο ίδιος συγγραφέας υποστηρίζει ότι τα σηµαντικότερα περιβαλλοντικά οικολογικά ζητήµατα που πρόσφατα ερευνούνται και σχολιάζονται είναι:
− η τρύπα του όζοντος
− το φαινόµενο του θερµοκηπίου
− η όξινη βροχή
− η καταστροφή στη ζούγκλα του Αµαζονίου
− η ατµοσφαιρική ρύπανση − η ηχορύπανση
− η καταστροφή του εδάφους
− τα οικιακά απορρίµµατα
− τα ραδιενεργά κατάλοιπα
− τα φυτοφάρµακα
− η ποικιλότητα του οργανικού κόσµου στην ελληνική φύση
− η τουριστική µας ανάπτυξη
Η παγκόσµια ανησυχία για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα αύξησε το ενδιαφέρον στην κοινή γνώµη. Αυτό οδήγησε στην επιτακτική ανάγκη να βρεθεί ένα τρόπος ώστε να διαµορφωθούν συνειδητοί ως προς το περιβάλλον πολίτες και κυρίως µέσα από την εκπαίδευση.
Το σηµαντικότατο αυτό ρόλο κλήθηκε να λάβει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Π.Ε. είναι µια (νέα) εκπαιδευτική προσέγγιση ικανή να διαµορφώσει συνειδητούς πολίτες µε γνώσεις και επίγνωση των σχέσεων που τους συνδέουν µε το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, έτοιµους να προτείνουν λύσεις και να συµµετέχουν στην λήψη και την εκτέλεση των αποφάσεων. Παρέχει τη δυνατότητα απόκτησης γνώσεων, αξιών και στάσεων που χρειάζονται για να προστατευτεί το περιβάλλον και να δηµιουργηθούν νέα πρότυπα συµπεριφοράς ατόµων, οµάδων και κοινωνιών απέναντι σ' αυτό (UNESCO, 1977).
Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι:
Η εκπαίδευση γύρω από το περιβάλλον η οποία έχει σκοπό τη συγκέντρωση γνώσεων σχετικών µε το περιβάλλον. Το Περιβάλλον παραδοσιακά µελετάται ξεχωριστά και διακεκριµένα ανά επιστηµονικό κλάδο και ειδίκευση, χωρίς συνθετική προσέγγιση και µε τρόπο ακαδηµαϊκό, οπότε ο εκπαιδευόµενος είναι αποκοµµένος από το αντικείµενο της µάθησης.
Η εκπαίδευση από και µέσα στο περιβάλλον. Με την προσέγγιση αυτή το περιβάλλον δε θεωρείται µόνο ως αντικείµενο της µάθησης αλλά και το µέσο για την κατάκτηση της γνώσης και της ψυχολογικής και συναισθηµατικής ωρίµανσης του ατόµου, καθώς και ως πηγή γνώσης και διανοητικής και κοινωνικής προόδου. Η γνώση αποκτάται από το περιβάλλον µέσω της εµπειρίας, η οποία οικοδοµείται µε δραστηριότητες που συµβαίνουν µέσα στο ίδιο το περιβάλλον, σε άµεση επαφή µε τα πράγµατα και τα φαινόµενα και όχι σε δοµές και διαδικασίες αποκοµµένες από την πραγµατικότητα.
Η εκπαίδευση για το περιβάλλον. Αν οι δύο προηγούµενες διαστάσεις αφορούν την απόκτηση των κατάλληλων γνώσεων και µεθοδολογικών προσεγγίσεων ανάγνωσης του περιβάλλοντος και των περιβαλλοντικών προβληµάτων, η τρίτη αυτή διάσταση προσδίδει κοινωνικό και πολιτικό βάθος στην Π. Ε. και βαρύτητα στην έννοια του πολίτη και της ευθύνης που φέρει για την ποιότητα του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής. Υποκινεί σε πραγµατική κινητοποίηση και δράση στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο µε στόχο την αντιµετώπιση της οικολογικής κρίσης και την επίλυση των προβληµάτων του περιβάλλοντος.
Οι τρεις παραπάνω διαστάσεις, αλληλοσυµπληρούµενες δυναµικά και δρώντας συνδυαστικά, µορφώνουν τη σύγχρονη έννοια που αποδίδουµε στην Π. Ε., δηλαδή, µιας εκπαίδευσης η οποία απαντά στις ανάγκες που τη γέννησαν, οδηγεί στη λύση περιβαλλοντικών προβληµάτων και εκφράζει, γενικότερα, µια πορεία επαναπροσδιορισµού της θέση του ανθρώπου µέσα στο περιβάλλον (Φλογαϊτη και Μέρτζιου, 1995).
Οι στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης όπως καθορίστηκαν στη ∆ιακυβερνητική Συνδιάσκεψη της Τιφλίδας (UNESCO, 1977) είναι να προσφέρει σε κοινωνικές οµάδες ή άτοµα:
Γνώση: να βοηθήσει τις κοινωνικές οµάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν ποικιλία εµπειριών καθώς και βασική γνώση του περιβάλλοντος και των περιβαλλοντικών προβληµάτων.
Συνειδητοποίηση: να βοηθήσει τις κοινωνικές οµάδες και τους πολίτες να συνειδητοποιήσουν το περιβάλλον και τα συναφή µε αυτό προβλήµατα και να ευαισθητοποιηθούν σ’ αυτά τα ζητήµατα στο σύνολο τους.
Στάσεις: να βοηθήσει τις κοινωνικές οµάδες και τους πολίτες να διαµορφώσουν αξίες και να αναπτύξουν ενδιαφέρον για το περιβάλλον καθώς και διάθεση για ενεργό συµµετοχή στη βελτίωση και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Ικανότητες: να βοηθήσει τις κοινωνικές οµάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν τις απαραίτητες ικανότητες για τον προσδιορισµό και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβληµάτων.
Συµµετοχή: να δώσει στις κοινωνικές οµάδες και τους πολίτες τη δυνατότητα ανάληψης δράσης και ενεργού συµµετοχής σε όλα τα επίπεδα για την πρόληψη και την αντιµετώπιση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων θα οδηγήσει στη δηµιουργία του “Περιβαλλοντικά υπεύθυνου πολίτη” (Hungerfold et al. 1980).
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου