Η 3η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε το 1992 με πρωτοβουλία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, προωθώντας την κατανόηση σε θέματα αναπηρίας και την κινητοποίηση υπέρ των δικαιωμάτων αξιοπρέπειας και ευημερίας των ατόμων με αναπηρία. Ο εορτασμός αυτής της ημέρας επιδιώκει την αύξηση του βαθμού ένταξης των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής με σκοπό την προώθηση δράσεων που θα επισημάνουν αφ’ ενός τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ΑμεΑ και θα ευαισθητοποιήσουν αφ’ ετέρου το σύνολο της κοινωνίας σε θέματα σεβασμού και αποδοχής της διαφορετικότητας.
Ο ορισμός ή καλύτερα η περιγραφή του φαινομένου της αναπηρίας συχνά προκαλεί σύγχυση από την διαφορετική χρήση ορολογιών. Οι περισσότεροι επιστήμονες και ειδικοί συμφωνούν ότι η αναπηρία είναι μια κατάσταση που υπάρχει εκ γενετής ή είναι επίκτητη, είναι μια λειτουργική βλάβη που δυσκολεύει ουσιαστικά τη ζωή του ανάπηρου ατόμου, είναι συνέπεια βλάβης στην ανάπτυξη ή τραυματικών επιδράσεων και ο κοινωνικός περίγυρος αντιδρά αρνητικά απέναντι σε ένα άτομο με αναπηρία. Ο ορισμός της αναπηρίας περιλαμβάνει μια μακροχρόνια διαμάχη κυρίως μεταξύ της βιολογικής και της κοινωνικής κατανόησης του ζητήματος. Στα πλαίσια αυτά η αναπηρία προσεγγίστηκε μέσα από διαφορετικές οπτικές, ανάλογα με τα κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα κάθε περιόδου. Οι κύριες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να ενταχθούν σε δυο βασικές κατηγορίες: τα ατομικά-ιατρικά και τα κοινωνικά μοντέλα κατανόησης της αναπηρίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) , σε έναν πιο πρόσφατο και περιεκτικό ορισμό του , ορίζει την αναπηρία ως το αποτέλεσμα οργανικών ή περιβαλλοντολογικών αιτιών , που δημιουργούν ένα σύνολο εμποδίων σε σημαντικές περιοχές της ζωής , όπως η αυτοεξυπηρέτηση , η απασχόληση , η εκπαίδευση , η ψυχαγωγία και η γενικότερη κοινωνική συμμετοχή.
( Μακρή & Μιχαήλ 2007-8)Η αναπηρία φαίνεται λοιπόν ότι είναι ένα φαινόμενο το οποίο μπορεί να οριστεί πολύ διαφορετικά ανάλογα με την οπτική γωνία που το αντιμετωπίζει κάποιος. Αν και η διαδικασία ορισμού της αναπηρίας μπορεί να θεωρηθεί μικρής σημασίας μπροστά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην καθημερινή τους ζωή, παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των στάσεων και συμπεριφορών των άλλων ατόμων προς τα άτομα με αναπηρία, αλλά και την αντιμετώπιση τους από τη διοίκηση, τον νόμο και άλλους θεσμούς. Το ιατρικό-ατομικό μοντέλο τοποθετεί το πρόβλημα της αναπηρίας στο ίδιο το άτομο με αναπηρία. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό , η αναπηρία θεωρείται ως σωματική, νοητική ή αισθητηριακή απόκλιση από το «φυσιολογικό».
Μαρία Κλέσιορα Ψυχολόγος του Κ.Δ.Α.Π.- Μ.Ε.Α. «Ανεμώνη» του Δήμου Καρπενησίου
Ο ορισμός ή καλύτερα η περιγραφή του φαινομένου της αναπηρίας συχνά προκαλεί σύγχυση από την διαφορετική χρήση ορολογιών. Οι περισσότεροι επιστήμονες και ειδικοί συμφωνούν ότι η αναπηρία είναι μια κατάσταση που υπάρχει εκ γενετής ή είναι επίκτητη, είναι μια λειτουργική βλάβη που δυσκολεύει ουσιαστικά τη ζωή του ανάπηρου ατόμου, είναι συνέπεια βλάβης στην ανάπτυξη ή τραυματικών επιδράσεων και ο κοινωνικός περίγυρος αντιδρά αρνητικά απέναντι σε ένα άτομο με αναπηρία. Ο ορισμός της αναπηρίας περιλαμβάνει μια μακροχρόνια διαμάχη κυρίως μεταξύ της βιολογικής και της κοινωνικής κατανόησης του ζητήματος. Στα πλαίσια αυτά η αναπηρία προσεγγίστηκε μέσα από διαφορετικές οπτικές, ανάλογα με τα κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα κάθε περιόδου. Οι κύριες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να ενταχθούν σε δυο βασικές κατηγορίες: τα ατομικά-ιατρικά και τα κοινωνικά μοντέλα κατανόησης της αναπηρίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) , σε έναν πιο πρόσφατο και περιεκτικό ορισμό του , ορίζει την αναπηρία ως το αποτέλεσμα οργανικών ή περιβαλλοντολογικών αιτιών , που δημιουργούν ένα σύνολο εμποδίων σε σημαντικές περιοχές της ζωής , όπως η αυτοεξυπηρέτηση , η απασχόληση , η εκπαίδευση , η ψυχαγωγία και η γενικότερη κοινωνική συμμετοχή.
( Μακρή & Μιχαήλ 2007-8)Η αναπηρία φαίνεται λοιπόν ότι είναι ένα φαινόμενο το οποίο μπορεί να οριστεί πολύ διαφορετικά ανάλογα με την οπτική γωνία που το αντιμετωπίζει κάποιος. Αν και η διαδικασία ορισμού της αναπηρίας μπορεί να θεωρηθεί μικρής σημασίας μπροστά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην καθημερινή τους ζωή, παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των στάσεων και συμπεριφορών των άλλων ατόμων προς τα άτομα με αναπηρία, αλλά και την αντιμετώπιση τους από τη διοίκηση, τον νόμο και άλλους θεσμούς. Το ιατρικό-ατομικό μοντέλο τοποθετεί το πρόβλημα της αναπηρίας στο ίδιο το άτομο με αναπηρία. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό , η αναπηρία θεωρείται ως σωματική, νοητική ή αισθητηριακή απόκλιση από το «φυσιολογικό».
Κατηγορίες αναπηρίας
- Κινητική Αναπηρία (π.χ. εγκεφαλική παράλυση, τετραπληγία, παραπληγία κ.λπ.)
- Αισθητηριακή Αναπηρία (Κώφωση, τύφλωση κ.λπ.)
- Ψυχική Αναπηρία (π.χ. μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια κ.λπ.)
- Νοητική Αναπηρία (π.χ. αυτισμός, σύνδρομο Down, νοητική αναπηρία κ.λπ.)
- Άλλες αναπηρίες (π.χ. βαριές και πολλαπλές αναπηρίες κ.λπ.)
Στοιχεία και αριθμοί για την αναπηρία
Σε έρευνες και δημοσιεύματα αναφέρεται ότι:- το ποσοστό των ατόμων με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε σύγκριση με το ποσοστό του γενικού πληθυσμού ανέρχεται στο 12%, με διαφορές μεταξύ των κρατών - μελών από 9,3% στην Ελλάδα μέχρι 15,3 στην Ισπανία (Eurostat 1995 Statistics in Focus 1995/10 Disabled Persons Statistical Data).
- ένα άτομο παραγωγικής ηλικίας (16 - 64 ετών) που ανήκει στο γενικό πληθυσμό έχει πιθανότητα 66% να βρει δουλειά ή να δημιουργήσει δική του επιχείρηση, για ένα άτομο με μια ελαφριά αναπηρία η πιθανότητα αυτή μειώνεται στο 47% και για ένα άτομο με βαριά αναπηρία στο 25% (δημοσιεύματα της Eurostat).
- από το σύνολο του εργατικού δυναμικού με αναπηρία μόνο το 30,5% απασχολείται. Τα υπόλοιπα άτομα με αναπηρία είτε είναι άνεργα (20,8%) είτε άεργα (42%).
- σε αυτήν τη μελέτη αναφέρεται ότι το 57% των ατόμων με αναπηρία που εργάζονται κατατάσσονται στο χαμηλόμισθο προσωπικό, ενώ το 42% των ατόμων με αναπηρία εξαρτάται από τα επιδόματα αναπηρίας (Μελέτη «Αναπηρία και Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση: ώρα για αλλαγή, εργαλεία για την αλλαγή»).
- το 18,2 % του πληθυσμού της χώρας αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας ή κάποια αναπηρία και περισσότερα από τα μισά άτομα βρίσκονται σε ηλικίες άνω των 65 ετών.
- το 8,9% των ατόμων με αναπηρίες και προβλήματα υγείας παραμένει άνεργο, ποσοστό χαμηλότερο από αυτό του γενικού πληθυσμού (9,6%).
- το 84% των ατόμων με αναπηρία και προβλήματα υγείας είναι οικονομικά ανενεργά, ποσοστό κατά πολύ υψηλότερο από αυτό του γενικού πληθυσμού της χώρας (58%).
Πηγή:http://www.esaea.gr
Το δεύτερο μοντέλο για την αναπηρία είναι το κοινωνικό μοντέλο, το οποίο δίνει έμφαση στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο με αναπηρία δεν οφείλονται στην ίδια την αναπηρία, αλλά στην ανικανότητα της κοινωνίας να καλύψει τις ανάγκες και προσδοκίες του ατόμου με αναπηρία για ισότιμη συμμετοχή. Η αναπηρία θεωρείται μια «κοινωνική κατασκευή» δηλαδή η κοινωνία κατασκευάζει την έννοια της αναπηρίας κάνοντας σύγκριση με το υγιές και αρτιμελές άτομο το οποίο η ίδια ορίζει ως «πρότυπο». Στο παράδειγμα που αναφέρθηκε παραπάνω, το ανάπηρο άτομο δεν μπορεί να επιβιβαστεί στο λεωφορείο γιατί η πολιτεία δεν έλαβε υπόψιν της στις προδιαγραφές των μέσων μαζικής μεταφοράς της ιδιαιτερότητες των ατόμων με αναπηρία. Το μοντέλο αυτό αν και υπερβολικά αισιόδοξο σε ορισμένα σημεία π.χ. οι βαριές αναπηρίες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν πλήρως με αλλαγή των περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων, ανοίγει την πόρτα για ισότιμη συμμετοχή σε όλους.
Μαρία Κλέσιορα Ψυχολόγος του Κ.Δ.Α.Π.- Μ.Ε.Α. «Ανεμώνη» του Δήμου Καρπενησίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου